محمد بن حسین زبیدی اندلسیمحمد بن حسین زبیدی اندلسی، صاحب قالی، او و دو پسرش منسوب‌اند به زبید (بطنی از مذحج) و از علماء لغت به شمار می‌روند. ۱ - شرح اجمالیمحمد بن حسین (بینها و الحمام فرق لو لا المناجات و النواعی، از معجم الادباء است. در معجم «محمد بن حسن» آمده و صواب «محمد بن حسین» به نوشتهء ذیل اعلام زرکلی [۴]
زرکلی، خیرالدین، اعلام زرکلی، چ ۲.
در بعضی از مآخذ دیگر نیز ضبط کرده «قهد» [۵]
حموی، یاقوت، معجم‌الادباء، چ مارگلیوث، .
در معجم‌البلدان محمد بن حسن ضبط گردیده است) اندلسی، صاحب قالی، او و دو پسرش منسوب‌اند به زبید (بطنی از مذحج) و از علماء لغت به شمار می‌روند. در برخی از نسخ قاموس (در توصیف آنان) چنین آمده: اللغویون الزبیدیون سمعانی آرد: محمد بن و «ابنیه» حسین زبیدی نحوی از قبیله‌ی زبید و از ائمه‌ی نحو و عربیت و لغت است کتاب العین خلیل را مختصر ساخته و در باب کتاب‌ها پرداخته است شعر بسیار سرود، زبیدی منسوب است به زبید بن صعب بن سعد العشیره قوم عمرو بن معدیکرب زبیدی حمیدی گوید: ابوبکر زبیدی از پیشوایان لغت و عربیت است.۲ - شاگردانجمع فراوانی از او روایت دارند و از آن جمله‌اند، فرزندش ابوالولید محمد و ابراهیم بن محمد افلیلی نحوی و دیگران. و از ابوعلی قالی نقل روایت کند فرزندش محمد و نیز «اخبار نحویان» و «اغلاط عامه» ابراهیم بن محمد بن زکریای زهری از او روایت دارند. ۳ - آثاردر نحو کتابی تالیف کرده بنام کتاب الواضح. و نیز کتاب العین را به وجهی نیکو بطوری که «کتاب طبقات النحویین» و «کتاب در اغلاط عامه»، «کتاب در ابنیهء سیبویه» مختصر ساخته دیگر از مؤلفات اوست شنیده‌ام مردم غرب (اندلس) اقبالی سخت بر مؤلفات او دارند بویژه بر کتاب مختصر عین، زیرا وی در عین اختصار آن را تکمیل و شرح کرده و چیزهایی بر آن افزوده که نبودنش نقیصهء کتاب عین محسوب است. ابوبکر را تصنیفات دیگر نیز در فنون متنوع ادب است وی به گفتهء حمیدی شعر بسیار دارد و از آن جمله اشعاری است که برای ابومسلم بن فهد (ضبی و آن غلط است.) نوشته: ابامسلم ان الفتی بجنانه و مقوله لا بالمراکب و اللبس و لیس ثیاب المرء تغنی قلامه اذا کان مقصوراً علی قصر النفس و لیس یفید العلم و الحلم و الحجی. ۴ - سرانجامحمیدی گوید: زبیدی سرانجام از «الحکم» اجازت بازگشت به اشبیلیه خواست و مستنصر با درخواست او موافقت نکرد، زبیدی در این باب به سلمی کنیزک خود در اشبیلیه نامه‌ای نوشت و این چند شعر در آن نامه گذارد: ویحک یا سلمی لاتراعی لابد للبین من زماع لاتحسبنی صبرت الا کصبر میت علی النزاع ماخلق اﷲ من عذاب اشد من وقفه الوداع ما بینها و الحمام فرق لو لا المناجات و النواعی. ۵ - رحلتوی بسال ۳۸۰ ه ق درگذشت. یاقوت آرد: محمد بن حسن اشبیلی مکنی به ابوبکر، عالم لغوی ساکن قرطبهء اندلس، از اسماعیل قالی علم فراگرفت حکم بن عبدالرحمن (سلطان اموی بلاد مغرب ملقب به مستنصر) برای تعلیم و تادیب فرزندش از او دعوت کرد وی بگفته ابن بشکوال در ۳۷۹ و بگفته حمیدی در حدود ۳۸۰ در اشبیلیه (سویل) وفات یافت. ۶ - پانویس
۷ - منبعسایت علما و عرفا، برگرفته از مقاله «محمد بن حسین زبیدی»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۰۲/۰۲. |